Şema terapi, bireylerin hayatlarındaki kalıplaşmış davranış ve düşünce biçimlerini anlamalarına ve değiştirmelerine yardımcı olan bir terapi yöntemidir. Bu yazıda, şema terapinin ne olduğunu ve hangi ruhsal bozukluklar için kullanılabileceğini ele alacağız.
Şema terapi nedir?
Şema terapi, Jeffrey Young tarafından geliştirilmiş ve bilişsel-davranışçı terapi, bağlanma teorisi, psikodinamik terapi gibi farklı terapi yaklaşımlarının bir kombinasyonudur. Temel amacı, bireylerin erken dönem yaşam deneyimlerinden kaynaklanan ve onların güncel yaşamlarında zorluk yaratan şemaları (kalıpları) tespit etmek ve bu şemaları yeniden yapılandırmaktır.
Şema terapi hangi ruhsal bozukluklarda kullanılır?
Şema terapi, özellikle kronik ve tedaviye dirençli ruhsal bozukluklar için etkili bir yöntemdir. Şema terapinin kullanılabileceği başlıca bozukluklar şunlardır:
- Kişilik bozuklukları: Özellikle borderline ve narsisistik kişilik bozukluklarının tedavisinde etkili olduğu gösterilmiştir.
- Depresyon ve anksiyete bozuklukları: Kronik depresyon ve genel anksiyete bozukluğu gibi durumlarda, bireylerin kendilik algısını ve dünyaya bakış açısını değiştirmede yardımcı olabilir.
- Yeme bozuklukları: Anoreksiya ve bulimiya gibi yeme bozukluklarında, bireylerin yeme davranışlarını şekillendiren şemalar üzerinde çalışılabilir.
- İlişki problemleri: Bireylerin romantik veya sosyal ilişkilerinde yaşadıkları tekrar eden sorunların kökenlerini anlamalarına ve bu şemaları değiştirmelerine destek olur.
Şema terapi kimler için uygundur?
Şema terapi, geçmiş deneyimlerinin etkilerini hisseden ve hayatlarında tekrar eden kalıplarla mücadele eden bireyler için uygundur:
- Geçmiş terapilerden fayda görmemiş bireyler: Özellikle diğer terapilerden beklediği sonucu alamamış ve derinlemesine bir değişim arayan bireyler için şema terapi uygundur.
- Duygusal düzenleme problemleri yaşayan kişiler: Yoğun öfke, kaygı, üzüntü gibi duygusal tepkileri sık sık yaşayan bireyler, bu duyguların kökenine inerek daha sağlıklı baş etme mekanizmaları geliştirebilir.
- İlişki problemleri yaşayanlar: Tekrarlayan ilişki sorunları ve bağlanma problemleri yaşayan kişiler, şema terapi ile ilişkilerindeki kalıpları ve bu kalıpların kökenlerini keşfedebilir.
- Erken çocukluk döneminde travma veya ihmal yaşamış bireyler: Çocukluk dönemi travmaları, kişinin yetişkinlik dönemindeki işlevselliğini büyük ölçüde etkileyebilir. Bu tür deneyimlerden kaynaklanan şemaların çalışılması, bireyin hayatını olumlu yönde değiştirebilir (Young, et al., 2003).
Sonuç
Şema terapi, bireylerin hayatlarındaki kalıplaşmış ve işlevsiz düşünce, duygu ve davranış biçimlerini değiştirmeye yönelik güçlü bir araçtır. Uzman bir terapistin rehberliğinde, bireyler kendilerini daha iyi anlama ve değiştirme şansı bulurlar.
Referanslar
Young, J. E. (1990). Cognitive Therapy for Personality Disorders: A Schema-Focused Approach. Professional Resource Exchange.
Arntz, A., & Jacob, G. (2013). Schema Therapy in Practice: An Introductory Guide to the Schema Mode Approach. Wiley-Blackwell.
Bamelis, L. L. M., Evers, S. M. A. A., Spinhoven, P., & Arntz, A. (2014). Results of a Multicenter Randomized Controlled Trial of the Effectiveness of Schema Therapy for Personality Disorders. American Journal of Psychiatry, 171(3), 305-322.
Hawke, L. D., & Provencher, M. D. (2011). Schema Theory and Schema Therapy in Mood and Anxiety Disorders: A Review. Journal of Cognitive Psychotherapy, 25(4), 257-276.
Renner, F., Arntz, A., Leeuw, I., & Huibers, M. J. H. (2016). Treatment of Chronic Depression Using Schema Therapy. Clinical Psychology and Psychotherapy, 23(2), 89-100.
Simpson, S. G., Morrow, E., & Orsborn, S. E. (2010). Integrating Schema Therapy With Other Modalities in the Treatment of Eating Disorders. Journal of Eating Disorders, 43(4), 261-278.
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Schema Therapy: A Practitioner’s Guide. Guilford Press.